Recensies

De Stem, 10 februari 1995
Muriël Boll

Angstaanjagend thema indrukwekkend verteld

Vallen is een boek dat door je hoofd blijft spoken, zoals de hoofdpersoon Lucas het gevoel heeft dat er een duif door zijn hoofd rondfladdert. Later wordt het zelfs een gejank in zijn hoofd dat maar af en toe stopt. Net zo beklemmend is het verhaal van Anne Provoost.

Op de achterflap staat: "Het is een intrigerende, sfeervolle roman over een broeierige zomer waarin de dingen langzaam maar zeker uit de hand lopen". Een omschrijving die de lading maar ten dele dekt. Het is een boek over alle belangrijke thema's waar een mens mee te maken krijgt: liefde en eenzaamheid, schuld en boete. Op die onderdelen maakt Anne Provoost een hecht bouwsel van in elkaar grijpende gebeurtenissen en sterke dialogen.

Het boek begint met een hoofdstuk waarin Lucas, een jongen van een jaar of zestien, terugdenkt aan de bijna voorbije zomervakantie. Hij logeert zoals altijd met zijn moeder in Montourin, in het huis van zijn grootvader die pas overleden is. Hij ziet hoe de ziekenwagen Caitlin thuisbrengt in het oude klooster naast zijn grootvaders huis. Caitlins voet is geamputeerd. Wat er precies gebeurd is komt je nog niet te weten. Het wordt je wel duidelijk dat Lucas daarbij een belangrijke rol heeft gespeeld.

Na dat hoofdstuk begint het verhaal chronologisch bij het begin van de vakantie. Nu zijn grootvader dood is, krijgt Lucas bij stukjes en beetjes te horen dat die in de oorlog iets heeft gedaan wat absoluut niet door de beugel kan, maar zijn moeder blijft in alle talen zwijgen. Dat niet ween wat iedereen wél weet vergroot de onzekerheid van Lucas, die zijn zinnen vaak met 'ja, nee' begint. Pas later in het verhaal wordt duidelijk dat door de grootvader vijf nonnen zijn gefusilleerd en dat vijftien joodse kinderen die zij herbergden in het concentratiekamp zijn terechtgekomen.

Als Lucas daar achterkomt zit hij al helemaal ingesponnen in het web van de neonazi Benoit. Die voelt precies aan hoe hij de eenzame Lucas kan inpalmen. Ergens bijhoren, een zogenaamde vriendschap is belangrijk voor Lucas. Anne Provoost laat overtuigend zien hoe makkelijk je verstrikt kunt raken in iets wat je eigenlijk helemaal niet wil. Dat is het meest angstaanjagende van dit verhaal: een sympathieke jongen, beschouwend van aard, iemand in wie je je goed kunt verplaatsen, raakt in de ban van het ogenschijnlijke gelijk van het 'gezond verstand', dat uiteindelijk neerkomt op 'als er geen buitenlanders waren, zouden er ook geen racisten zijn'.

Provoost beschrijft subtiel hoe Benoit Lucas en Caitlin inspint. Caitlin voelt wel instinctief dat Benoit niet deugt. Bij een demonstratie staan Lucas en Caitlin dan ook tegenover elkaar, al is het maar heel eventjes. Als Lucas eindelijk de schellen van de ogen vallen en Benoit wil aangeven, zegt de agent waarop hij vertrouwt dat het allemaal wel meevalt, en weer wordt Lucas door een volwassene in de steek gelaten, zoals eerder al door zijn moeder en zijn grootvader.

De Amerikaanse Caitlin wil danseres worden. Ze heeft een vallende manier van dansen bedacht. Zelf zegt ze dat ze zich aan flarden wil vallen. Aan het einde van het verhaal gebeurt dat, niet volgens een choreografie, maar in een gruwelijk auto-ongeluk.

Anne Provoost zet de lezer voortdurend op scherp. Je ontkomt niet aan een dialoog met jezelf. Tegelijkertijd zijn er prachtige beelden: de ganzen in de kloostertuin als wachters op het forum, spannende beelden als Lucas in contact komt met Arabieren, eerst als slachtoffer, later slachtoffer-makend. Motieven komen terug: Ruth, Caitlins moeder, verwijt zichzelf dat ze er niet was toen haar kind om haar riep... "Dat doen alle kinderen in nood". Dan herinner je je ineens die Arabische jongen die iets roept nadat hij in elkaar is geslagen. Later ontdekt Lucas dat dat 'moeder' betekent.

Vallen is een angstaanjagend, indrukwekkend prachtig boek. Hoed af voor de schrijfster die van een complex thema zo'n vol- ledig boeiend verhaal maakt.