| |||
Nieuws Auteur |
RecensiesHet Nieuwsblad van het Noorden (heet nu na een fusie Het Dagblad van het Noorden) De geur van zoete clamusToen meester Toptak het verhaal van Noach vertelde plaatste hij ons wel voor vragen. Konden echt alle dieren van de wereld in de ark? De dino's waren gelukkig uitgestorven, maar olifanten, nijlpaarden en rinocerossen namen ook heel wat ruimte in! Toptak hield van ontdekkend leren en inderdaad: het schip was groot, het schoolplein zelfs te klein om de maten ('Drie honderd ellen zij de lengte, vijftig ellen hare breedte.') uit te lopen. Maar er bleven nog veel vragen over. Hoe bereikten de dieren van ver zo gauw de ark: de kangoeroe, de struisvogel, de axolotl? Zaten de boktorren, pissebedden en ander klein grut in luciferdoosjes? Reisden er niet een muis of wat houtwormen stiekem mee? En waarom mochten er niet twee indianen, chinezen of eskimo's mee? Het Zondvloedverhaal staat summier in Genesis. We horen dat Noach, zijn zonen Sem, Cham en Jafeth en vier vrouwen de arkbewoners zijn. Geen woord over wat er in ruim 200 dagen rondzwalken binnenkamers gebeurt. Genoeg ruimte voor een romanschrijver om dat in te vullen. De Vlaamse schrijfster Anne Provoost deed dat in De arkvaarders. Zij maakt van Cham een astmatische man, gek op amandelen en kwelt de oude Bouwheer (Noach) met buikzweren. De vrouwen krijgen namen en karakterinvulling. Provoost bedenkt een brand, laat iemand overboord springen en creëert nieuwe figuren, waaronder de verteller: het meisje Re Jana. Zij is met haar ouders gevlucht uit de moerassen van Kanaän naar het vreemde volk dat in de woestijn een schip bouwt. Re Jana leert Cham kennen en die raakt zo op haar gesteld dat hij haar meesmokkelt in de ark. Het Zondvloedverhaal is vooral het raadsel van de uitverkiezing. Hoe kan de Onnoembare zo meedogenloos onschuldigen de dood injagen en niet al te frisse jongens als Sem en Jafeth uitverkiezen? Waarom mag Sems vrouw mee en haar tweelingzus niet? Hoe zit het met Jafeths vrouw die haar goden rustig arkdieren en de kamerduif van de Bouwheer offert? Re Jana's vader saboteert het goddelijke plan door mensen bootjes te laten bouwen. Cham verbergt Re Jana in het hok van de dodo's en zijn vrouw smokkelt het zwerfkind Put op een dromedaris binnen. Er kan dus ook nog geknabbeld worden aan de voornemens van de Onnoembare: Re Jana en Put overleven uiteindelijk, evenals Re Jana's vader. Zoals vaak bij Provoost speelt verzwegen informatie een grote rol en dat brengt spanning, maar De arkvaarders is niet echt een spannend verhaal, zeker niet als je het bijbelverhaal kent. Het is wel een toonbeeld van grote vertelkunst: prachtige scènes, huiveringwekkend soms, zoals die van de nacht als de dieren worden ingescheept. Duisternis, storm, regen, het geloei van dieren, het angstgeschreeuw van mensen, krijgers die verstekelingen het schip afranselen. Een inferno van selectie en dood: Gods eigen Auschwitz-perron. De arkvaarders is een monument van taal: gebeeldhouwde zinnen, fraaie vergelijkingen. ('De hond deinde op zijn hoge poten als een muskiet in de wind.') Soms is de taal oud-testamentisch en ook de beeldspraak is af en toe bijbels. ('De lucht werd zwart als een haren zak.') Provoost moet voor dit boek veel aan research hebben gedaan. Je schrijft immers niet zomaar even dat Cham ruikt naar kassia en zoete clamus en wie weet op voorhand wat een onager of een trogon is! De vergelijking ligt voor de hand: het boek is net als de ark complex en groot, met 'verdiepingen en vele kameren'. Wat mij betreft had het wel wat korter gekund, met wat minder zijwegen en wat meer relativering. Met 296 bladzijden zonder glimlach of knipoog is De arkvaarders zo humorloos als de bijbel. Maar het blijft een indrukwekkend boek voor de ervaren lezer. Dat Querido het een jeugdboek noemt, moeten we met een korrel zout nemen. Volwassenen kunnen het in ieder geval beter voor zichzelf kopen. ![]() Hoofdpagina's: ZonKijken | Arkvaarders | Roos&zwijn | Vallen | Grindewal | Springdag | Beminde Ongelovigen |